1397/08/08 08:57
اهمیت ضایعات قزل‌آلای رنگین‌کمان
ضایعات قزل‌آلای رنگین‌کمان چیست؟
قزل‌آلای رنگین‌کمان از گونه‌های مهم ماهی‌های پرورشي ايران است كه به دليل وجود منابع غني از پروتئين، چربي و انرژي جزو غذاهاي ضروري محسوب ميشود. قزل‌آلا یکی از متداول‌ترین گونه‌ها برای تولید فیله‌های ماهی است.
به همین دلیل ضایعات ارزشمند پوست‌واستخوان علاوه بر قسمت‌های دیگر را تولید می‌کند.
ضایعات حاصل از فرآوری ماهی به دو صوت جامد و مایع میباشد. بطوریکه ضایعات جامد، 70-50 % مواد خام اصلی را در برمی‌گیرد.
ضایعات جامد شامل:
پوست، فلس،امعاء و احشا، سر ماهی، استخوان ماهی، ضایعات گوشتی.
ضایعات مایع شامل:
خون آب و شور آب مخازن ذخیره‌سازی تخلیه‌شده- تخلیه آب از شستشو و تمیز کردن- مایع مانده گوشت و مواد محلول امعاء احشا
اهمیت فرآوری ضایعات ماهی قزل‌آلا
امروزه در تمامی دنیا فرآوری ضایعات ماهی از ارزش بسیاری برخوردار است. ضایعات به وجود آماده از آبزیان به دلیل تازگی بیشتر و نیـز قابلیـت بهتر در نگهداری باکیفیت، از اولویت ویژه‌ای برای بهره‌برداری برخوردار است. از سوی دیگر فراورده‌های جـانبی تولیدشده طـی فـراوری مـاهی منـابعی ارزشـمند از ترکیبـات مغـذی میباشنـد کـه بهره‌گیری اقتصادی از آن‌ها بـه آگـاهی از حجـم دقیـق در دسترسی، کیفیت و قابلیت نگهداری آن‌ها بسـتگی دارد. درصورتی‌که این ضایعات به نحو احسن استفاده شوند از یک‌سو باعث تولید فرآورده‌های باارزش اقتصادی بالا و از سوي دیگر مانع آلودگی محیط‌زیست میشوند. میزان بالاي تولید محصولات متنوع از ضایعات باعث احداث کارخانه‌های عمل‌آوری و درنهایت تولید محصولات کاربردی ارزشمند و از طرفی منجر به ارزآوری و اشتغال میشود.
محصولات فرآوری ضایعات ماهی
علاوه بر اینکه ارزش تغذیه‌ای پوست، استخوان و باله ماهی نسبتاً بالا بوده و این مواد منابع مفیدی جهت صنایع تولید آرد ماهی میباشند. ضایعات ماهی غنی از روغن‌ها، مواد معدنی، آنزیم‌ها، رنگ‌دانه‌ها و چاشنی‌ها است و می‌توان آن‌ها را استخراج نمود. ضایعات ماهی دارای بسیاری از مواد جایگزین در مواد غذایی، دارویی، کشاورزی، آکواریوم است. همچنین این ضایعات در صنعت درتولیدکود، کمپوست، هیدرولیزات پروتئین دارای اهمیت میباشد. استفاده‌های غیر تغذیه شامل کیتین و کیتوزان، رنگدانه های کاروتینوئید، استخراج انواع آنزیم، چرم، چسب، داروسازی، لوازم‌آرایشی، مواد شیمیایی خوب، کلاژن، ژلاتین،میباشد.
معرفی برخی از محصولات حاصل از ضایعات
چربی حاصل از ضایعات قزل‌آلا: همچنین چربـی استخراج‌شده از سر و امعاء و احشا قزل‌آلا می‌تواند منـابع مناسـبی از اسیدهای چرب غیراشـباع به‌ویژه امگا 3 باشـد. تحقیقات نشان داده است ضایعات امعاء و احشا و سر بـه دلیـل دارا بودن مقادیر زیادی از چربی می‌توانند منابع مناسـبی بـرای استخراج چربی باشند.
پروتئین حاصل از ضایعات قزل‌آلا: پروتئین استخراجی به دلیل داشتن پپتیدهاي زیست فعال، خواص ضد اکسایشی، زنجیره پپتیدي کوتاه و وزن مولکولی پائین، هضم خوب و منبع نیتروژن، براي درمان بسیاري از بیماری‌ها، مصرف در جیره غذایی انسان، دام، طیور و آبزیان و به‌عنوان محیط کشت باکتري استفاده میشوند. پوسـت و خرده‌های گوشت و استخوان‌های پشـتی منـابع مناسـبی بـرای استفاده به‌عنوان پروتئین هستند.
ژلاتین: ماده جامد ترد و نیمه شفافی است که بی‌رنگ یا زرد خیلی روشن است و معمولاً بی‌بو و بی‌مزه میباشد. ژلاتین پروتئین اصلی موجود در پوست و استخوان می باشد که از طریق هیدرولیز کلاژن به دست می آید. ژلاتین در صنایع مثل نساجی و تهیه چسب و کبریت سازی و مرکب چاپ و کاغذ پلی کپی و کارتن‌سازی و نیز در ساخت فیلتر لامپ‌های جیوه ای و همچنین به‌عنوان شفاف کننده اجسام به کار می‌رود. در مبحث تغذیه‌درمانی از ژلاتین در رژیم لاغری-رژیم دوره نقاهت- درمان کم‌خونی)آنمی)- انعقاد خون- به‌عنوان جانشین سرم خون- پوشاندن لایه داخلی معده و رود- ژلاتین در تهیه محیط کشت باکتری‌ها نقش عمده‌ای را ایفا می‌کند.
کلاژن : فراوانترین پروتئین با منشأ حیوانی بوده و مهم‌ترین ترکیب ساختمانی بافت پیوندی است و در تمام بافت‌ها و اعضا وجود دارد.کلاژن در پزشکی برای تهیه انواع کرم‌ها- گاز و باندهای ویژه پانسمان- ترمیم زخم و در داروسازی برای تهیه کپسول‌های دارویی و قرص‌ها مصرف میشود.کلاژن در صنایع عکاسی نیز نقش مهمی به عهده داشته و امولسیونی از نمک‌های نقره می‌سازد که در مقابل نور بسیار حساس است.
نویسنده:مهندس سکینه ابراهیمی
ضایعات قزل‌آلای رنگین‌کمان چیست؟
قزل‌آلای رنگین‌کمان از گونه‌های مهم ماهی‌های پرورشي ايران است كه به دليل وجود منابع غني از پروتئين، چربي و انرژي جزو غذاهاي ضروري محسوب ميشود. قزل‌آلا یکی از متداول‌ترین گونه‌ها برای تولید فیله‌های ماهی است.
به همین دلیل ضایعات ارزشمند پوست‌واستخوان علاوه بر قسمت‌های دیگر را تولید می‌کند.
ضایعات حاصل از فرآوری ماهی به دو صوت جامد و مایع میباشد. بطوریکه ضایعات جامد، 70-50 % مواد خام اصلی را در برمی‌گیرد.
ضایعات جامد شامل:
پوست، فلس،امعاء و احشا، سر ماهی، استخوان ماهی، ضایعات گوشتی.
ضایعات مایع شامل:
خون آب و شور آب مخازن ذخیره‌سازی تخلیه‌شده- تخلیه آب از شستشو و تمیز کردن- مایع مانده گوشت و مواد محلول امعاء احشا
اهمیت فرآوری ضایعات ماهی قزل‌آلا
امروزه در تمامی دنیا فرآوری ضایعات ماهی از ارزش بسیاری برخوردار است. ضایعات به وجود آماده از آبزیان به دلیل تازگی بیشتر و نیـز قابلیـت بهتر در نگهداری باکیفیت، از اولویت ویژه‌ای برای بهره‌برداری برخوردار است. از سوی دیگر فراورده‌های جـانبی تولیدشده طـی فـراوری مـاهی منـابعی ارزشـمند از ترکیبـات مغـذی میباشنـد کـه بهره‌گیری اقتصادی از آن‌ها بـه آگـاهی از حجـم دقیـق در دسترسی، کیفیت و قابلیت نگهداری آن‌ها بسـتگی دارد. درصورتی‌که این ضایعات به نحو احسن استفاده شوند از یک‌سو باعث تولید فرآورده‌های باارزش اقتصادی بالا و از سوي دیگر مانع آلودگی محیط‌زیست میشوند. میزان بالاي تولید محصولات متنوع از ضایعات باعث احداث کارخانه‌های عمل‌آوری و درنهایت تولید محصولات کاربردی ارزشمند و از طرفی منجر به ارزآوری و اشتغال میشود.
محصولات فرآوری ضایعات ماهی
علاوه بر اینکه ارزش تغذیه‌ای پوست، استخوان و باله ماهی نسبتاً بالا بوده و این مواد منابع مفیدی جهت صنایع تولید آرد ماهی میباشند. ضایعات ماهی غنی از روغن‌ها، مواد معدنی، آنزیم‌ها، رنگ‌دانه‌ها و چاشنی‌ها است و می‌توان آن‌ها را استخراج نمود. ضایعات ماهی دارای بسیاری از مواد جایگزین در مواد غذایی، دارویی، کشاورزی، آکواریوم است. همچنین این ضایعات در صنعت درتولیدکود، کمپوست، هیدرولیزات پروتئین دارای اهمیت میباشد. استفاده‌های غیر تغذیه شامل کیتین و کیتوزان، رنگدانه های کاروتینوئید، استخراج انواع آنزیم، چرم، چسب، داروسازی، لوازم‌آرایشی، مواد شیمیایی خوب، کلاژن، ژلاتین،میباشد.
معرفی برخی از محصولات حاصل از ضایعات
چربی حاصل از ضایعات قزل‌آلا: همچنین چربـی استخراج‌شده از سر و امعاء و احشا قزل‌آلا می‌تواند منـابع مناسـبی از اسیدهای چرب غیراشـباع به‌ویژه امگا 3 باشـد. تحقیقات نشان داده است ضایعات امعاء و احشا و سر بـه دلیـل دارا بودن مقادیر زیادی از چربی می‌توانند منابع مناسـبی بـرای استخراج چربی باشند.
پروتئین حاصل از ضایعات قزل‌آلا: پروتئین استخراجی به دلیل داشتن پپتیدهاي زیست فعال، خواص ضد اکسایشی، زنجیره پپتیدي کوتاه و وزن مولکولی پائین، هضم خوب و منبع نیتروژن، براي درمان بسیاري از بیماری‌ها، مصرف در جیره غذایی انسان، دام، طیور و آبزیان و به‌عنوان محیط کشت باکتري استفاده میشوند. پوسـت و خرده‌های گوشت و استخوان‌های پشـتی منـابع مناسـبی بـرای استفاده به‌عنوان پروتئین هستند.
ژلاتین: ماده جامد ترد و نیمه شفافی است که بی‌رنگ یا زرد خیلی روشن است و معمولاً بی‌بو و بی‌مزه میباشد. ژلاتین پروتئین اصلی موجود در پوست و استخوان می باشد که از طریق هیدرولیز کلاژن به دست می آید. ژلاتین در صنایع مثل نساجی و تهیه چسب و کبریت سازی و مرکب چاپ و کاغذ پلی کپی و کارتن‌سازی و نیز در ساخت فیلتر لامپ‌های جیوه ای و همچنین به‌عنوان شفاف کننده اجسام به کار می‌رود. در مبحث تغذیه‌درمانی از ژلاتین در رژیم لاغری-رژیم دوره نقاهت- درمان کم‌خونی)آنمی)- انعقاد خون- به‌عنوان جانشین سرم خون- پوشاندن لایه داخلی معده و رود- ژلاتین در تهیه محیط کشت باکتری‌ها نقش عمده‌ای را ایفا می‌کند.
کلاژن : فراوانترین پروتئین با منشأ حیوانی بوده و مهم‌ترین ترکیب ساختمانی بافت پیوندی است و در تمام بافت‌ها و اعضا وجود دارد.کلاژن در پزشکی برای تهیه انواع کرم‌ها- گاز و باندهای ویژه پانسمان- ترمیم زخم و در داروسازی برای تهیه کپسول‌های دارویی و قرص‌ها مصرف میشود.کلاژن در صنایع عکاسی نیز نقش مهمی به عهده داشته و امولسیونی از نمک‌های نقره می‌سازد که در مقابل نور بسیار حساس است.
نویسنده:مهندس سکینه ابراهیمی
